miércoles, 28 de abril de 2010
miércoles, 17 de marzo de 2010
Ra ngo ra' yo tsibi
Ma ret`a ma kut`ä ra zänä bi nja ra ngo ra rà yo tsibi nu ka Ta nguu ha mi m^ui ya jai ma mêtho ,Huamango nupû Xamge , bi hmuntsi ya nzâyo , ya jäï ma mêtho ,Huamango nupû Xamge , bi hmuntsi ya nzâyo ,ya jäï hñätho ka ya hnini , bi nei ya neiûiñ`epû Tenango del Valle ,û ya mengu pûE Xamge , ya mengu ka Ta Nguu Nxâdi UIEM ,ne ya nei mengu Tixmadeje , û nei Mâyo, nu ka ra ngo bi m`â ya ntsûngu xin i padi tsûti ya nxutsi xi di nzâtho di negi ,bi m'â ra fûi pa xit'i ra sei ma ya mada padi ua ra dehe ra tada Lipe pa di ts'ithe.
Xi bi hmunts'i xa ngu ya jäi ne mi hiandi ya nei , nu ma ra ya jäi mi tsi ya thume ûmit'âi; nu ya tsûtbi Xamge mi üni ya dehe ne ya ixi ngotho ya jäi û to mi ne da m'aa ndä âdi û mi ne ..
Ma ret`a ma kut`ä ra zänä bi nja ra ngo ra rà yo tsibi nu ka Ta nguu ha mi m^ui ya jai ma mêtho ,Huamango nupû Xamge , bi hmuntsi ya nzâyo , ya jäï ma mêtho ,Huamango nupû Xamge , bi hmuntsi ya nzâyo ,ya jäï hñätho ka ya hnini , bi nei ya neiûiñ`epû Tenango del Valle ,û ya mengu pû Xamge , ya mengu ka Ta Nguu Nxâdi UIEM ,ne ya nei mengu Tixmadeje , û nei Mâyo, nu ka ra ngo bi m`â ya ntsûngu xin i padi tsûti ya nxutsi xi di nzâtho di negi ,bi m'â ra fûi pa xit'i ra sei ma ya mada padi ua ra dehe ra tada Lipe pa di ts'ithe.
Xi bi hmunts'i xa ngu ya jäi ne mi hiandi ya nei , nu ma ra ya jäi mi tsi ya thume ûmit'âi; nu ya tsûtbi Xamge mi üni ya dehe ne ya ixi ngotho ya jäi û to mi ne da m'aa ndä âdi û mi ne ..
,Huamango nupû Xamge , bi hmuntsi ya nzâyo , ya jäï ma mêtho ,Huamango nupû Xamge , bi hmuntsi ya nzâyo ,ya jäï hñätho ka ya hnini , bi nei ya neiûiñ`epû Tenango del Valle ,û ya mengu pû Xamge , ya mengu ka Ta Nguu Nxâdi UIEM ,ne ya nei mengu Tixmadeje , û nei Mâyo, nu ka ra ngo bi m`â ya ntsûngu xin i padi tsûti ya nxutsi xi di nzâtho di negi ,bi m'â ra fûi pa xit'i ra sei ma ya mada padi ua ra dehe ra tada Lipe pa di ts'ithe.Xi bi hmunts'i xa ngu ya jäi ne mi hiandi ya nei , nu ma ra ya jäi mi tsi ya thume ûmit'âi; nu ya tsûtbi Xamge mi üni ya dehe ne ya ixi ngotho ya jäi û to mi ne da m'aa ndä âdi û mi ne ..
inicio del fuego
Se reunieron muchas personas para mirar los danzantes, y otras personas comian pan que compraron ; las autoridades de Acambay obsequiaron agua y naranjas paar todas las personas que desearan .
Ra ngo ra' yo tsibi
Ma ret`a ma kut`ä ra zänä bi nja ra ngo ra rà yo tsibi nu ka Ta nguu ha mi m^ui ya jai ma mêtho ,Huamango nupû Xamge , bi hmuntsi ya nzâyo , ya jäï ma mêtho ,Huamango nupû Xamge , bi hmuntsi ya nzâyo ,ya jäï hñätho ka ya hnini , bi nei ya neiûiñ`epû Tenango del Valle ,û ya mengu pû Xamge , ya mengu ka Ta Nguu Nxâdi UIEM ,ne ya nei mengu Tixmadeje , û nei Mâyo, nu ka ra ngo bi m`â ya ntsûngu xin i padi tsûti ya nxutsi xi di nzâtho di negi ,bi m'â ra fûi pa xit'i ra sei ma ya mada padi ua ra dehe ra tada Lipe pa di ts'ithe.
Xi bi hmunts'i xa ngu ya jäi ne mi hiandi ya nei , nu ma ra ya jäi mi tsi ya thume ûmit'âi; nu ya tsûtbi Xamge mi üni ya dehe ne ya ixi ngotho ya jäi û to mi ne da m'aa ndä âdi û mi ne ..
NARRACION DE LO QUE SE REALIZA EN SAN FELIPE DE JESUS.
En el pueblo de San Felipe de Jesus hay muchos arboles que estan altos y que se llaman:sedro, pino y ocote.
Yo xiza k'o na joo ngek'ua pedye mba ra jyab'aji yo ngumu yo tee;xo at'aji, mexa, tjujnu, ngoxti, benrana, yobo, t'opju, mbala, nguat'ezi.
Los arboles que estan bien son los que salen para construir las casas de las personas; tambien hacen mesas, sillas, puertas, ventanas, yugo, arados y palas.
B'ub'u yo tee k'o joku xichje ngek'ua ra pech'eji in nzumu; ñe kumbrera, morio ñe sinta.
Hay algunas personas que hacen maderas para techar las casas. soporte,puntales y cintas.
martes, 12 de enero de 2010
jueves, 7 de enero de 2010
artesanias mazahuas
Los artesanos mazahuas que viven en los pueblos vecinos al municipio de San Felipe del Progreso, se dedican a la elaboración de cobijas, pulseras, fajas, tapetes, morrales, manteles, quexquémitl, chalecos y gabanes de lana.
Dichos productos constituyen gran parte de la economía de los artesanos, ya que del resultado de su venta obtienen ganancias que utilizan para adquirir productos de primera necesidad.
Los artesanos no tienen un lugar fijo donde ofertar sus productos, por lo cual salen de sus respectivos lugares de origen a vender, la mayoría de ellos llega al municipio y como cualquier vendedor informal, se desplazan de un lugar a otro para poder lograr vender sus artesanías.
Aunque en algunos de los casos, la producción que generen los artesanos está destinada a manos de intermediarios que se dedican a comprar sus artículos para posteriormente venderlos en las grandes ciudades a precios exageradamente altos.
Con el paso del tiempo los bordados tradicionales como por ejemplo: venados, caballos, flores, y la estrella mazahua han sido desplazados por los gustos y preferencias del consumidor, encontrando actualmente mayor presencia de diseños referentes a caricaturas y logos de fútbol.
Aun que las artesanías han formado parte de la identidad de los mazahuas, las nuevas generaciones pretenden olvidarse de ellas, ya que se niegan a continuar con la tradición ancestral.